Toen ik jaren geleden terugverhuisde naar Gemert nam ik me voor om de Peel te gaan ontdekken. Ik wilde weleens de leefomgeving zien van Beekman en Beekman, de hoofdfiguren uit de gelijknamige roman van Toon Kortooms. Ook wilde ik de omgeving verkennen waar mijn vader in de crisistijd gewerkt heeft bij de werkverschaffing. Inmiddels zijn er vele jaren verstreken en ben ik nog maar één keer naar Helenaveen gefietst. Afgelopen week ben ik echter zowel naar het museum de Wieger in Deurne als naar het Toon Kortooms museum in Griendtsveen geweest.
Wat me vooral opviel in het Toon Kortooms museum was de vitrine waar de briefwisseling tentoongesteld was tussen Toon Kortooms en onze eigen Jan de Klumper. Toon Kortooms wilde graag gebruik maken van zijn verhalen voor zijn boek: “Dit zwarte goud”. Ik heb het boek in een kringloopwinkel gevonden en heb het in één avond uitgelezen. Het is een melancholische roman met een goedmoedige zelfspot en vooral het verhaal over Lorifas doet denken aan de negentiende-eeuwse weversclub uit Gemert.
De rode draad in het verhaal gaat over de toekomst van de Peelbewoners, die in gevaar komt als een geldmagnaat, de aristocratische mijnheer Pierre Marie Fonville Neuf, een stuk van de Peel koopt en dat als steenkolenveld wil gaan exploiteren. Ook gaat hij een burcht bouwen waar de Peelboerkes tussen de bomen door de bouwvorderingen stiekem volgen. Als er bij de housewarming party een groot feest gegeven wordt, kijken de Peelboerkes met ogen op steeltjes naar de strapatsen van de geldmagnaat en kijken vooral naar de uitgedoste dames en ze zeggen tegen elkaar, met een knipoog naar de Rooie Jan, ge zult zo’n vlooi tussen uw lakens vinden!
De roman is gedateerd maar het onderwerp, bestaanszekerheid, is heel actueel en op dit moment een politiek beladen begrip. In het boek kan de bestaanszekerheid van de geldmagnaat vergeleken worden met die van de huidige yuppen-generatie, waar succes, status en macht ook een belangrijke rol spelen. Voor de meeste mensen is bestaanszekerheid echter voldoende eten, onderwijs voor de kinderen, toegang tot energie en een dak boven het hoofd. Voor anderen is een tweede huis in Spanje heel gewoon en is naast de gesubsidieerde Tesla een Audi A6 Avant 3.0 TDI Quattro S-Tronic een noodzakelijkheid als boodschappenwagentje.
“Dit zwarte goud” heeft een happy end, de zoon van een Peelboerke trouwt met de dochter van de geldmagnaat, die uiteindelijk beseft dat geld niet zaligmakend is.