Enkele jaren geleden zei minister-president Balkenende in de Tweede Kamer dat we niet zo negatief en vervelend moeten doen. Hij zei: Nederland kan het weer! Die VOC-mentaliteit, over de grenzen heen kijken, dynamiek! Toch?
Nu wordt de Verenigde Oostindische Compagnie geassocieerd met een gewelddadige handelwijze en kolonisatie en ook met de slavenhandel. Er moet dus nog heel wat gebeuren aan voorlichting als zelfs Balkenende een verkeerd beeld heeft over de VOC. We mogen niet wegkijken van de gruwelheden die gebeurd zijn maar daarentegen mag de slavernij niet een dominante positie innemen in de discussie over het verleden. In de geschiedenisboeken wordt op dit moment zelfs meer aandacht besteed aan de slavernij dan aan de Holocaust.
Ik ben regelmatig in Suriname geweest en heb me verbaasd over de rivaliteit tussen de boslandcreolen of marrons en de stadscreolen die een gemeenschappelijke achtergrond hebben. De marrons zijn afstammelingen van de weggelopen slaven, die zich in het oerwoud vestigden. De stadscreolen zijn afstammelingen van de slaven, die na de afschaffing van de slavernij naar Paramaribo trokken om daar werk te zoeken.
In Suriname zijn op 8 december 1982 vijftien tegenstanders van het militaire regime Bouterse gemarteld en vermoord. Toch is Bouterse door het grootste deel van de Surinamers aan de macht kunnen blijven. De familieleden van de vijftien vermoorde Surinamers hebben nooit een excuus gekregen, integendeel, de Decembermoorden leidden tot verdeeldheid binnen Suriname. Velen meenden dat een onafhankelijk onderzoek en de vervolging van de schuldigen noodzakelijk waren om de situatie in Suriname te verbeteren. Anderen zagen het als een “afgesloten hoofdstuk” en vonden dat Suriname vooruit moest kijken.
Een dergelijke discussie is er nu ook in Nederland. De slavernij en ook de Decembermoorden mogen wij niet als een afgesloten hoofdstuk beschouwen maar we moeten wel naar de toekomst kijken. Als de excuses, gemaakt door Femke Halsema, de burgemeester van Amsterdam, een aanleiding zijn voor herstelbetalingen slaan we de plank mis maar als er een slavernijmuseum komt en een goede en evenwichtige educatie over het verleden dan kan het verleden een goede les zijn voor de toekomst.