In de vorige eeuw is er een verzorgingsstaat opgebouwd waarbij veel van de publieke taken neergelegd werden bij het maatschappelijke middenveld. Dat middenveld, het geheel van particuliere organisaties in de samenleving kwam letterlijk voort uit de maatschappij, omdat staat en markt de burgers niet afdoende kon beschermen. Verenigingen, coöperaties en corporaties van burgers organiseerden zich en gingen zich bezig houden met verzekeringen, huisvestiing, ziekenhuizen, scholen, omroep en ontwikkelingshulp.
Vooral de ouderen kennen het Kruiswerk dat een lange geschiedenis heeft in Nederland. De activiteiten van het Kruiswerk omvatten zwangerschapszorg, kraamzorg, jeugdgezondheidszorg, verpleging en verzorging van zieken en gehandicapten. Verdere activiteiten waren preventieve ouderenzorg, voedingsvoorlichting en dieetadvisering, gezondheidsvoorlichting en -opvoeding en de uitleen van verpleegartikelen en hulpmiddelen.
Het Kruiswerk was vroeger ‘gekleurd’ naar het geloof dat aangehangen werd. Zo was bijvoorbeeld het Wit-Gele Kruis katholiek en het Oranje-Groene Kruis protestant.
Het Gasthuis en de ouderenzorg in Gemert werden gerund door de Zusters Franciscanessen, die woonden in het klooster Nazareth. Deze zusters zorgden ook voor het onderwijs voor kleuters en meisjes en het vervolgonderwijs zoals het R.K Huishoudonderwijs en de Mater-Amabilisschool. De Vincentiusvereniging was weer een onderdeel van de kerk en die zorgde weer voor ondersteuning aan de allerarmsten.
Met de ontzuiling en de door de politiek gekozen “vermarkting” van al deze publieke voorzieningen is er heel veel veranderd. Professionalisering en verzakelijking kwamen centraal te staan: een proces dat onder de invloed van de neoliberalen – Paars I en Paars II – vleugels kreeg.
En nu zitten we met de gebakken peren!!!
Er zijn nu heel veel initiatieven, zoals het Huiskamercafé in de Bonengang en de Zorgcoöperatie Gemert, om de zorg weer in publieke handen te brengen. Soms kunnen we echter, met al deze goede bedoelingen, door de bomen het bos niet meer zien.
Een piketpaaltje: Het zou fantastisch zijn als de succesvolle publieke instellingen worden verankerd in de samenleving en dat we weer een beetje terug gaan naar vroeger.